Temat Tygodnia. Belgia ma 10 prowincji. Wiesz, w której mieszkasz i które miasto jest stolicą?

W Polsce mamy 16 województw, w USA 50 stanów, a w Belgii 10 prowincji. Belgijska prowincja o największej powierzchni ma jednocześnie najmniej mieszkańców, a Region Stołeczny Brukseli nie jest częścią żadnej prowincji. Co jeszcze warto wiedzieć o „belgijskich województwach”?

Belgia ma skomplikowaną strukturę polityczną i administracyjną i często sami Belgowie się w tym gubią. Kraj dzieli się na trzy wspólnoty językowe, ale już na cztery regiony językowe. Do tego mamy trzy regiony autonomiczne oraz dziesięć prowincji oraz niebędący prowincją Region Stołeczny Brukseli. Na dokładkę są też okręgi (arrondissements) oraz gminy.

Wspólnoty, regiony, prowincje…

Przyczyną tego galimatiasu są m.in. historia (współczesna Belgia, powstała w 1830 r., to trochę „polityczny sztuczny twór”) oraz skomplikowana sytuacja językowa. Belgia to kraj z trzema oficjalnymi językami, w którym istnieją trzy wspólnoty językowe. Flamandzka Wspólnota Belgii posługuje się językiem niderlandzkim (flamandzkim) i mieszka na północy kraju (ok. 6,6 mln ludzi), Francuska Wspólnota Belgii mówi po francusku i zamieszkuje południową część państwa i dużą część Brukseli (4,5 mln), a niewielka Niemieckojęzyczna Wspólnota Belgii mieszka na wschodzie kraju, przy granicy z Niemcami (około 77 tys. osób, czyli mniej niż 0,7% populacji).

Nie dziwi więc, że hymn Belgii ma trzy wersje językowe. Hymn Belgii – „Brabançonne”; ZOBACZ -> Słowo dnia: „Brabançonne”

Bruksela jest oficjalnie dwujęzyczna (niderlandzko- i francuskojęzyczna), ale w praktyce dominuje tu francuski (choć Region Stołeczny Brukseli leży po flamandzkiej stronie granicy językowej). W efekcie mamy cztery regiony językowe: region niderlandzkojęzyczny (północ kraju), region francuskojęzyczny (południe), niewielki region niemieckojęzyczny na wschodzie oraz właśnie dwujęzyczną Brukselę.

Oprócz tego istnieje podział na trzy regiony autonomiczne: Flandrię, Walonię i Region Stołeczny Brukseli. Regiony te pokrywają się w dużym stopniu z regionami językowymi (z wyjątkiem regionu niemieckojęzycznego, który jest częścią francuskojęzycznej Walonii). Regiony autonomiczne, jak sama nazwa wskazuje, mają dużą autonomię i szeroki zakres kompetencji, a ich mieszkańcy wykształcili silną tożsamość regionalną, a nawet, w opinii niektórych, wręcz narodową (np. wielu Flamandczyków identyfikuje się bardziej z Flandrią niż z Belgią).

Belgów wiele dzieli, ale jest kilka rzeczy które ich łączy, np. przebogata kultura piwna („Belgia, raj dla piwoszy”, Słowo Dnia: Pintje), przepyszne czekoladki i pralinki („Belgia, czekoladowa potęga”, Słowo Dnia: Bonbon, praline) czy wszechobecne smażalnie frytek (Słowo dnia: Friterie (frietkot, frituur, frietkraam)), w których serwuje się grube „flamandzkie frytki” (Słowo dnia: Friet).

Dziesięć prowincji, ale co z Brukselą?

Wspólnoty językowe, regiony językowe, regiony autonomiczne… Jakby tego było mało, w Belgii mamy też 10 prowincji. To odpowiednik polskiego województwa. Flandria dzieli się na 5 prowincji i podobnie jest z Walonią. Ale i tutaj pojawia się kolejna komplikacja: Region Stołeczny Brukseli nie należy do żadnej z 10 prowincji i nie ma sam w sobie takiego statusu, ale jest osobnym bytem. Przypomina to sytuację ze Stanów Zjednoczonych, gdzie Waszyngton, D.C., będący stolicą kraju, nie jest osobnym stanem i do żadnego stanu nie należy, ale jest tzw. Dystryktem Kolumbii.

Bruksela na zdjęciach

Prowincje to w Belgii jednostka administracyjna pomiędzy gminą (tych Belgia liczy 581) a regionem autonomicznym i władzami federalnymi. Co sześć lat w Belgii odbywają się wybory samorządowe: obywatele wybierają zarówno członków rad gmin, jak i radnych zasiadających w radach prowincji (Provincieraad, Conseil provincial). Rady prowincji to odpowiednik polskiego sejmiku województwa. Rady prowincji powołują następnie zarząd prowincji (Deputatie, Collège provincial), a na czele prowincji stoi gubernator (Gouverneur).
Zakres kompetencji władz prowincji nie jest wielki. Mają pewien wpływ na politykę zagospodarowania przestrzennego, ale obecnie zakres ich władzy jest mniejszy niż kiedyś. Większość decyzji lokalnych zapada w Belgii na poziomie gmin, a regionalnych – na poziomie władz poszczególnych regionów autonomicznych. Już od lat w Belgii pojawiają się głosy (np. czołowych polityków), domagające się likwidacji prowincji, ale na razie tak się nie stało.

W Belgii jest też jednostka administracyjna pomiędzy gminą a prowincją, mianowicie arrondissement (okręg, obwód). Chodzi tu o różnego rodzaju okręgi: administracyjne (w sumie 42 w całym kraju), sądowe (12) i wyborcze (liczba uzależniona od rodzaju wyborów).

Prowincja największa, a ludzi najmniej

Każda z prowincji ma stolicę. Flamandzkie prowincje to Antwerpia (ze stolicą w Antwerpii), Limburgia (Hasselt), Flandria Wschodnia (Gandawa), Brabancja Flamandzka (Lowanium) i Flandria Zachodnia (Brugia). Walońskie prowincje to Hainaut (ze stolicą w Mons), Liège (Liège), Luksemburgia (Arlon), Namur (Namur) i Brabancja Walońska (Wavre).

ANTWERPIA (w j.niderlandzkim Antwerpen)

LIMBURGIA (w j.niderlandzkim Limburg)

FLANDRIA WSCHODNIA (w j.niderlandzkim Oost-Vlaanderen)

BRABANCJA FLAMANDZKA (w j.niderlandzkim Vlaams-Brabant)

FLANDRIA ZACHODNIA (w j.niderlandzkim West-Vlaanderen)

HAINAUT (w j.niderlandzkim Henegouwen / w języku francuskim Hainaut)

LIÈGE (w języku niderlandzkim Luik / w języku francuskim Liège / w języku niemieckim Lüttich)

LUKSEMBURGIA (w języku niderlandzkim Luxemburg / w języku francuskim Luxembourg)

NAMUR (w języku niderlandzkim Namen / w języku francuskim Namur)

BRABANCJA WALOŃSKA (w języku niderlandzkim Waals-Brabant / w języku francuskim Brabant Wallon)

REGION STOŁECZNY BRUKSELI (nie jest prowincją) (w języku niderlandzkim Brussels Hoofdstedelijk Gewest / w języku francuskim Région de Bruxelles-Capitale)

Największą prowincją pod względem powierzchni jest Luksemburgia (4.440 km2), która jest jednocześnie prowincją o najmniejszej liczbie mieszkańców (287 tys.). Dużą część Luksemburgii zajmują Ardeny i to właśnie ze względu na górzyste ukształtowanie terenu jest ona tak słabo zaludniona.

Najwięcej mieszkańców liczy prowincja Antwerpia (1.870 tys., siedem razy więcej niż Luksemburgia). Prowincją z najmniejszą powierzchnią jest Brabancja Walońska (1.091 km2), która jest ponad cztery razy mniejsza niż Luksemburgia.

Jeszcze mniejszy obszar zajmuje (niebędący prowincją) Region Stołeczny Brukseli (161 km2), który jest też najgęściej zaludnionym regionem kraju (7.489 mieszkańców/km2). Gęstość zaludnienia w Regionie Stołecznym Brukseli jest ponad 100 razy większa niż w Luksemburgii! Obszarem o statusie prowincji z największą gęstością zaludnienia jest jednak Antwerpia (652 mieszkańców/km2).

Antwerpia: „Najpiękniejszy dworzec w Europie”

Antwerpia: pierwszy drapacz chmur w Europie

Trzy prowincje mają nazwy będące nazwami głównych miast leżących na ich terenie. To prowincje Antwerpia we Flandrii oraz prowincje Liège i Namur w Walonii. Ze względu na społeczność niemieckojęzyczną mieszkającą na ternie prowincji Liège można się też natknąć na jej niemiecką nazwę Lüttich.

FLANDRIA (północ kraju, język niderlandzki)

——-
Prowincja: ANTWERPIA
Stolica: Antwerpią
Liczba mieszkańców: 1.869.730
Powierzchnia w km2: 2.867
Poziom zamożności: 104,7

——-
Prowincja: LIMBURGIA
Stolica: Hasselt
Liczba mieszkańców: 877.370
Powierzchnia w km2: 2.422
Poziom zamożności: 99,9
——-
Prowincja: FLANDRIA WSCHODNIA
Stolica: Gandawa
Liczba mieszkańców: 1.525.255
Powierzchnia w km2: 2.982
Poziom zamożności: 108,7
——-
Prowincja: BRABANCJA FLAMANDZKA
Stolica: Lowanium (Leuven)
Liczba mieszkańców: 1.155.843
Powierzchnia w km2: 2.106
Poziom zamożności: 117,1
——-
Prowincja: FLANDRIA ZACHODNIA
Stolica: Brugia (w jęz.niderlandzkim Brugge / w jęz.francuskim Brugge)
Liczba mieszkańców: 1.200.495
Powierzchnia w km2: 3.144
Poziom zamożności: 104,7
——-

WALONIA (południe kraju, język francuski + mniejszość niemiecka)
——-
——-
Prowincja: HAINAUT
Stolica: Mons
Liczba mieszkańców: 1.346.840
Powierzchnia w km2: 3.786
Poziom zamożności: 87,4
——-
Prowincja: LIÈGE (niem. LUTTICH)
Stolica: Liège
Liczba mieszkańców: 1.109.800
Powierzchnia w km2: 3.862
Poziom zamożności: 92,8
——-
Prowincja: LUKSEMBURGIA
Stolica: Arlon
Liczba mieszkańców: 286.752
Powierzchnia w km2: 4.440
Poziom zamożności: 97,7
——-
Prowincja: NAMUR
Stolica: Namur
Liczba mieszkańców: 495.832
Powierzchnia w km2: 3.666
Poziom zamożności: 97,6
——-
Prowincja: BRABANCJA WALOŃSKA
Stolica: Wavre
Liczba mieszkańców: 406.019
Powierzchnia w km2: 1.091
Poziom zamożności: 114,8
——-


REGION STOŁECZNY BRUKSELI (nie jest prowincją)
(w języku niderlandzkim Brussels Hoofdstedelijk Gewest)
(w języku francuskim Région de Bruxelles-Capitale)
Liczba mieszkańców: 1.208.542
Powierzchnia w km2: 161
Poziom zamożności: 78,4

=====

Biedni w stolicy, bogatsi w okolicy

Za najzamożniejsze prowincje uznaje się Brabancję Flamandzką i Brabancję Walońską. W 2017 r. tzw. wskaźnik zamożności (czyli wskaźnik pokazujący średni dochód na jednego mieszkańca przy założeniu, że średnia dla całego kraju to 100) wyniósł w nich odpowiednio około 117 i 115.

Oznacza to, że statystyczny mieszkaniec Brabancji Flamandzkiej dysponował w 2017 r. dochodem o 17% wyższym niż statystyczny mieszkaniec Belgii. Ogólnie rzecz biorąc poziom zamożności w całej Flandrii jest wyższy niż w Walonii.

Prowincją z najniższym poziomem zamożności była w 2017 r. walońska prowincja Hainaut (87). Zdecydowanie najgorzej pod tym względem wypadł jednak Region Stołeczny Brukseli (wskaźnik zamożności jedynie 78). Oznacza to, że dochody statystycznego mieszkańca stołecznego regionu były w 2017 r. o ponad jedną piątą niższe niż średnia dla całego kraju.

Najzamożniejsi Belgowie mieszkają więc niedaleko tych najbiedniejszych. Wystarczy rzut oka na mapę belgijskich prowincji, by zobaczyć, że najmniej zamożny Region Stołeczny Brukseli jest swego rodzaju enklawą otoczoną z każdej strony najbogatszą Brabancją Flamandzką.

Belgia (i Polska) w liczbach

07.12.2020 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc. 

(łk)