Król Filip i jego małżonka królowa Matylda będą reprezentować Belgię na uroczystościach pogrzebowych papieża Franciszka, zaplanowanych na najbliższą sobotę.

Początek pogrzebu zmarłego w Poniedziałek Wielkanocny (21 kwietnia) Ojca Świętego wyznaczono na godz. 10:00. Z kolei konklawe, na którym kardynałowie wybiorą nowego papieża, rozpocznie się pomiędzy 5 a 10 maja.

W pogrzebie papieża zamierza uczestniczyć wielu światowych liderów. Przyjazd do Watykanu zapowiedzieli już między innymi prezydent USA Donald Trump z małżonką Melanią, a także prezydent Francji Emmanuel Macron, kanclerz Niemiec Olaf Scholz i przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.

Również Javier Milei, kontrowersyjny prezydent Argentyny - a więc ojczyzny Franciszka - zapowiedział swoją obecność, podobnie jak Lula de Silva, prezydent innego wielkiego, katolickiego kraju Ameryki Południowej, czyli Brazylii.

Na miejscu będzie też oczywiście premier Włoch Giorgia Meloni, a Polskę reprezentować będą między innymi prezydent Andrzej Duda oraz marszałek sejmu Szymon Hołownia. Na pogrzeb przyjechać ma też prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski.

Jorge Bergoglio został papieżem w marcu 2013 r., po rezygnacji papieża Benedykta XVI. Jego pontyfikat trwał zatem nieco ponad 12 lat. Od kilku miesięcy Franciszek poważnie chorował, ale w Niedzielę Wielkanocną jeszcze spotkał się z wiernymi. Zmarł dzień później, a według watykańskich lekarzy bezpośrednimi przyczynami jego śmierci były „udar mózgu, śpiączka i nieodwracalna zapaść kardiologiczna”.

Papież Franciszek zostanie pochowany nie w Grotach Watykańskich, jak to było w przypadku kilku poprzednich papieży, ale w rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore (Bazylice Matki Bożej Większej).

23.04.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

Po śmierci papieża to na ich barkach spoczywa zadanie wyboru jego następcy. Kardynałowie to w języku niderlandzkim kardinalen.

Jeden kardynał to een kardinaal, a liczba mnoga to wspomniani już kardinalen (przez jedno „a”!). Belgijski kardynał to zatem een Belgische kardinaal, a polscy kardynałowie to Poolse kardinalen.

Rzeczownik kardinaal jest w języku niderlandzkim, używanym poza Holandią także w północnej części Belgii (czyli we Flandrii), rodzaju męskiego. Łączy się więc z rodzajnikiem określonym de. Mówiąc więc o konkretnym kardynale, powiemy de kardinaal.

Słowo kardinaal (lub kardinale) może być w języku niderlandzkim również przymiotnikiem. Ma wtedy zupełnie inne, niereligijne znaczenie. Podobnie jak polski przymiotnik „kardynalny” oznacza wtedy „bardzo istotny”, „kluczowy” itp.

Czasem mówimy na przykład o kardynalnym błędzie. Podobnie jest w niderlandzkim: użyjemy wtedy wyrażenia „een kardinale fout”. Wymowę słowa kardinaal znajdziemy TUTAJ, a wymowę wyrażenia een kardinale fout TUTAJ.

W kontekście religijnym „kardinaal” jest duchownym (geestelijke), bardzo ważnym w hierarchii (hiërarchie) Kościoła rzymskokatolickiego (Rooms-Katholieke Kerk). Tylko papież (paus) jest w tej hierarchii wyżej.

Nowych kardynałów „kreuje” (creëert) właśnie Ojciec Święty, w trakcie spotkań określanych słowem konsystorz (consistorie). Papież ma dużą swobodę w doborze nowych kardynałów, a poprzez ich „kreację” wpływa na wybór swego następy.

To bowiem Kolegium Kardynałów (College van Kardinalen) po śmierci lub abdykacji papieża spotyka się na konklawe (conclaaf), żeby wybrać nowego papieża. W konklawe mogą brać udział tylko kardynałowie, którzy nie ukończyli jeszcze 80. roku życia.

Obecnie (stan na 22 kwietnia 2025 r.) jest dwóch belgijskich kardynałów z prawem udziału w konklawe: 77-letni emerytowany arcybiskup Brukseli Jozef De Kesel oraz 61-letni franciszkanin, misjonarz i arcybiskup Teheranu Dominique Mathieu.

Więcej słów dnia

22.04.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

Ta wiadomość poruszyła miliony katolików na całym świecie: w Poniedziałek Wielkanocny papież Franciszek „odszedł do Domu Ojca”. W najbliższą sobotę odbędzie się jego pogrzeb, a na początku maja - konklawe.

Zgodnie z kościelnym prawem, konklawe musi się rozpocząć 15-20 dni po śmierci papieża. Papież Franciszek zmarł 21 kwietnia, więc konklawe rozpocznie się najwcześniej 5 maja, a najpóźniej 10 maja.

Jedynie kardynałowie, którzy nie ukończyli jeszcze 80. roku życia, mogą uczestniczyć w wyborze nowego papieża. Obecnie takich kardynałów jest 135.

Najwięcej z nich jest z Europy (53), z czego aż 17 to Włosi. Azja ma 23 kardynałów-elektorów, Afryka 18, Ameryka Południowa 17, Ameryka Północna 16, zaś Ameryka Środkowa i Oceania po 4.

Polskich kardynałów z prawem udziału w zbliżającym się konklawe jest czterech, a belgijskich - dwóch. Kardynałami-elektorami z Belgii są Jozef De Kesel oraz Dominique Mathieu.

Jozef De Kesel ma 77 lat i jest emerytowanym arcybiskupem Brukseli i Mechelen. Kardynałem został w 2016 r. i znany jest z dosyć progresywnych poglądów, bliskich Franciszkowi.

Dominique Mathieu ma 61 lat, a kardynałem został w ubiegłym roku. Jest franciszkaninem i misjonarzem w krajach muzułmańskich. Od 2021 r. jest arcybiskupem Teheranu. Nominacja Mathieu na kardynała wpisywała się w wizję „Kościoła peryferii” Franciszka. Zmarły papież bardzo cenił duchownych głoszących Słowo Boże w odległych miejscach świata, często zdominowanych przez inne religie, „trudnych” i biednych.

Obaj belgijscy kardynałowie nie są wymieniani wśród poważnych kandydatów na nowego papieża. De Kesel jest już emerytem, a Mathieu nie ma doświadczenia w Kurii Rzymskiej i dla wielu innych kardynałów jest postacią anonimową lub mało znaną.

22.04.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

Jeśli chcemy komuś życzyć radosnej, wesołej Wielkanocy, to w języku niderlandzkim powiemy „Vrolijk Pasen!”. Bardziej tradycyjną, religijną alternatywą jest życzenie „Zalig Pasen”, czyli błogosławionej Wielkanocy.

Ogólne określenie Wielkanocy to w języku niderlandzkim (używanym poza Holandią także w północnej części Belgii, czyli we Flandrii) Pasen. Dla chrześcijan to jedno z najważniejszych świąt roku.

Niedziela Wielkanocna to w niderlandzkim Eerste Paasdag (pierwszy dzień Świąt Wielkanocnych), a Poniedziałek Wielkanocy - Tweede Paasdag (drugi dzień Świąt Wielkanocnych).

Wymowę słowa Pasen usłyszymy między innymi TUTAJ, a wyrażenia „Zalig Pasen!” TUTAJ.

Wielki Tydzień, poprzedzający Wielkanoc, to w niderlandzkim de Goede Week (Dobry Tydzień) lub Paasweek. Najważniejsze są trzy ostatnie dni Wielkiego Tygodnia: Wielki Czwartek (w niderlandzkim Witte Donderdag, czyli Biały Czwartek), Wielki Piątek (Goede Vrijdag, czyli Dobry Piątek) oraz Wielka Sobota (Paaszaterdag albo Stille Zaterdag, czyli Cicha Sobota).

Chrześcijanie świętują w Wielkanoc zmartwychwstanie Jezusa (opstanding, herrijzenis albo verrijzenis van Jezus). Według chrześcijan Poncjusz Piłat (Pontius Pilatus) skazał Jezusa na śmierć przez ukrzyżowanie (kruisiging), a trzeciego dnia po śmierci Chrystus zmartwychwstał.

Obecnie dla wielu mieszkańców Belgii Wielkanoc ma bardziej świecki charakter. Wśród popularnych tradycji jest uroczyste śniadanie wielkanocne (Paasontbijt) lub obiad, z jajkami i np. słodkim chlebem wielkanocnym paasbrood. Dekoracje wielkanocne to paasversiering, a koszyczek wielkanocny to paasmandje.

Popularną tradycją jest też szukanie jajek (paaseieren, często czekoladowych) przez dzieci, ukrytych w domu lub ogrodzie właśnie przez wielkanocnego zajączka (paashaas).

Oprócz „Zalig Pasen” (samo słowo zalig to właśnie błogosławiony, błogosławione itp.) i „Vrolijk Pasen” można też składać życzenia wielkanocne używając innych wyrażeń. „Fijne Paasdagen!” lub „Prettige paasdagen!” to życzenia udanych, przyjemnych dni Świąt Wielkanocnych.

Można też powiedzieć np. „Geniet van Pasen!” (Ciesz się Wielkanocą! Baw się dobrze w Wielkanoc! Słowo „geniet” to trochę odpowiednik angielskiego „enjoy”). Wyrażenie „Hele fijne Pasen gewenst” to życzenia bardzo udanej Wielkanocy, a zdanie „Ik wens je een vrolijk, warm en liefdevol Pasen” oznacza, że „życzę Ci wesołej, ciepłej i pełnej miłości Wielkanocy”.

Więcej słów dnia

20.04.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)