Flandria: Uniwersytety zmieniają wytyczne etyczne. Zaskakujący powód

Flamandzkie uniwersytety aktualizują swoje wytyczne etyczne, aby zwiększyć swój udział w badaniach wojskowych oraz projektach dotyczących technologii podwójnego zastosowania – informuje środowe wydanie dziennika De Morgen.

Uniwersytet w Leuven (KU Leuven) oraz Wolny Uniwersytet Brukselski (VUB) przyjęły już nowe regulacje, otwierając się na współpracę przy projektach o charakterze militarnym. Wkrótce do tego grona może dołączyć także Uniwersytet w Antwerpii. Z kolei Uniwersytet w Gandawie (UGent) i Uniwersytet w Hasselt nie planują obecnie rewizji swoich zasad etycznych.

Choć badania wojskowe nigdy nie były formalnie zakazane, dotąd flamandzkie uczelnie podchodziły do nich z dużą ostrożnością. Teraz jednak sytuacja się zmienia – wpływ mają rosnące wydatki na obronność w Europie oraz coraz większe zainteresowanie naukowców udziałem w projektach wojskowych.

Rektor VUB, Jan Danckaert, powiedział w rozmowie z De Morgen: „Nie jesteśmy naiwni wobec globalnych wydarzeń. Jeśli badania mogą wspierać praworządność i demokrację, jesteśmy gotowi do działania. Natomiast projekty o charakterze czysto militarnym nie staną się nagle naszą normą”.

Zmiana podejścia wynika także z rosnącego znaczenia finansowania badań przez Unię Europejską. Budżet kolejnej edycji programu Horyzont Europa, zaplanowanej na lata po 2028 roku, ma wzrosnąć niemal dwukrotnie – do 175 mld euro. Po raz pierwszy od czterech dekad możliwe będzie również ubieganie się o środki na projekty związane z obronnością.

Nowe wytyczne etyczne różnią się nieznacznie między uczelniami, jednak co do kluczowych zasad pozostają spójne. Preferencje mają projekty finansowane przez rządy krajowe. Z kolei inicjatywy z udziałem uczelni z takich krajów jak Rosja czy Iran są z góry wykluczane. Surowsze kryteria obowiązują również w przypadku badań znajdujących się na zaawansowanym etapie rozwoju.

Wśród kadry akademickiej wciąż jednak pojawiają się obawy natury praktycznej – zwłaszcza w kontekście przejrzystości i otwartości badań, które są fundamentem pracy naukowej. Te wartości mogą być trudne do pogodzenia z tajnością i wymogami bezpieczeństwa, jakie towarzyszą projektom wojskowym.

2.08.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(kk)