Dosłownie „grond” to grunt, podstawa, zaś „wet” to prawo, ustawa. Grondwet, czyli konstytucja, to zatem swego rodzaju „podstawowe prawo”, „ustawa zasadnicza”.

Można powiedzieć, ze konstytucja to najważniejszy dokument w państwie. Czasem, choć rzadko, można zamiast grondwet powiedzieć constitutie, choć słowo to bardziej odnosi się do ustroju państwa, a nie do konkretnej ustawy zasadniczej.

Konstytucja Belgii to de Belgische Grondwet. Pochodzi z 1831 r., ale od tego czasu była wielokrotnie zmieniana. Zmiana konstytucji to grondwetswijziging (samo wijziging to właśnie zmiana).

Belgię można określić jako monarchię konstytucyjną (grondwettelijke monarchie, constitutionele monarchie). Prawo konstytucyjne to grondwettelijke recht, a jeśli coś jest w sprzeczności z konstytucją, to jest „in strijd met de Grondwet”.

W Polsce 3 maja obchodzone jest Święto Konstytucji (oficjalnie Święto Narodowe Trzeciego Maja). Po niderlandzku powiedzielibyśmy, że jest to Feestdag van de Grondwet 3 mei.

Polskie Święto Konstytucji obchodzone jest w rocznicę uchwalenia pierwszej w Europie i drugiej na świecie konstytucji. Uchwalił ją Sejm Czteroletni właśnie 3 maja 1791 r. Obecnie w Polsce obowiązuje już inna konstytucja, uchwalona w 1997 r.

W języku niderlandzkim, używanym także w północnej części Belgii (czyli we Flandrii), słowo grondwet łączy się z rodzajnikiem określonym de (mamy więc de grondwet), a liczba mnoga to grondwetten (konstytucje). Wymowę słowa grondwet usłyszymy między innymi TUTAJ.

Więcej słów dnia

3.05.2025 Niedziela.BE // fot. Aga Przybylska / Suhtterstock.com

(łk)

Belgijska jest czarno-czerwono-żółta, a polska biało-czerwona. Mowa oczywiście o fladze, czyli w języku niderlandzkim „vlag”.

Flaga Belgii (de Belgische vlag) składa się z trzech pionowych pasów (drie verticale banen) w kolorach (patrząc od lewej do prawej): zwart (czarnym), geel (żółtym) i rood (czerwonym). Kolory te nawiązują do belgijskiego lwa (de Belgische leeuw), z herbu belgijskiego Księstwa Brabancji.

Flaga Polski (Vlag van Polen), składa się z dwóch poziomych pasów w kolorze białym i czerwonym (wit en rood). To właśnie „wit en rood” są barwami narodowymi (de nationale kleuren) Polski.

Wywiesić flagę to w języku niderlandzkim de vlag uithangen, a wciągnąć flagę (np. na maszt) to een vlag hijsen. Flaga opuszczona do połowy masztu, np. na znak żałoby, to de vlag op halfstok.

Flagi narodowe są ważnymi symbolami patriotycznymi (patriotische symbolen), istotnymi w kształtowaniu się tożsamości narodowej (nationale identiteit). Fladze należy okazywać szacunek (de vlag respecteren).

W Polsce 2 maja (2 mei) obchodzony jest Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej (Dag van de Poolse Vlag). Nie jest to oficjalnie dzień wolny od pracy (officiële vrije dag), ale wielu ludzi bierze wtedy urlop.

Dzień Flagi wypada bowiem pomiędzy Świętem Pracy (Dag van de Arbeid) 1 maja i Świętem Narodowym Trzeciego Maja (Nationale Feestdag van 3 mei), obchodzonym w rocznicę przyjęcia Konstytucji 3 Maja (Grondwet van 3 mei). Biorąc dodatkowy dzień wolnego, można więc zapewnić sobie np. długi weekend lub kilkudniową majówkę.

Także 2 maja obchodzony jest Dzień Polonii i Polaków za Granicą (Dag van Polen in het buitenland, Dag van de Poolse gemeenschap in het buitenland).

Słowo vlag łączy się w języku niderlandzkim z rodzajnikiem określonym de. Mówiąc więc o konkretnej fladze, powiemy de vlag. Na przykład flaga Belgii to „de vlag van België” albo „Belgische vlag”.

Liczba mnoga słowa vlag to vlaggen. Zdrobnieniem jest het vlaggetje (na polski możemy to słowo przetłumaczyć jako np. chorągiewkę albo małą flagą). Wymowę słowa vlag znajdziemy między innymi TUTAJ.

Więcej słów dnia

2.05.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

Weekendy to teoretycznie dni wolne od pracy, ale jest sporo wyjątków. Ponad jedna piąta pracowników w Belgii regularnie pracuje w soboty lub w niedziele.

W 2023 r. w skali całej Unii Europejskiej około 22,4% pracowników „zazwyczaj pracowało w weekendy” - poinformowało unijne biuro statystyczne Eurostat. W Belgii odsetek ten był nieco niższy niż unijna średnia i wyniósł 21,4%.

Już od dekady sytuacja pod tym względem jest w Belgii dosyć stabilna. Odsetek ludzi zazwyczaj pracujących w weekendy wahał się w kraju ze stolicą w Brukseli w okresie od 2013 do 2023 r. pomiędzy 20% a 23%.

W skali całej UE obserwuje się jednak trend spadkowy. Odsetek zatrudnionych pracujących zazwyczaj w weekendy spadł w UE z ponad 27% w 2013 r. do wspomnianego już 22,4% dwa lata temu.

Praca w weekendy jest najczęstsza w turystycznie atrakcyjnych państwach UE, w których relatywnie wielu ludzi pracuje w hotelach, restauracjach oraz w sektorze kultury i rozrywki. W 2023 r. relatywnie najwięcej ludzi zazwyczaj pracowało w weekendy w Grecji (ponad 41%), we Włoszech (35%) oraz we Francji i Hiszpanii (29%).

Dla porównania: w Polsce w 2023 r. jedynie 8,5% zatrudnionych pracowało zazwyczaj w weekendy. Tylko w dwóch krajach UE odsetek ten był niższy. Tymi państwami były Węgry (7%) i Litwa (4%).

1.05.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

W ubiegłym roku mediana cen domów wolnostojących była w Belgii jedynie o pół procenta wyższa niż rok wcześniej. Także ceny domów w zabudowie szeregowej i bliźniaczej oraz mieszkań nie zmieniły się znacząco.

Mediana cen domów wolnostojących wyniosła w ubiegłym roku w Belgii 370 tys. euro. Oznacza to, że połowa sprzedanych w 2024 r. domów wolnostojących kosztowała mniej niż 370 tys. euro, a połowa więcej.

Dane na ten temat opublikował Belgijski Urząd Statystyczny. Mediana cen w opinii wielu ekspertów to lepsze narzędzie do opisu sytuacji na rynku mieszkaniowym niż średnia cena. Często średnia cena jest bowiem zawyżona przez najdroższe nieruchomości. W przypadku mediany tego problemu nie ma.

Jeśli chodzi o domy wolnostojące, to mediana cen wzrosła z 368 tys. euro w 2023 r. do wspomnianych 370 tys. euro rok później. W 2022 r. wynosiła ona jeszcze 360 tys. euro.

W przypadku domów w zabudowie bliźniaczej i szeregowej ceny się utrzymały. Zarówno w 2023 r., jak i w 2024 r., mediana cen domów w zabudowie bliźniaczej i szeregowej wynosiła w Belgii 260 tys. euro.

Mieszkania (np. w blokach i kamienicach) podrożały relatywnie najbardziej. Mediana ich cen była w ubiegłym roku w Belgii o 1,7% wyższa niż rok wcześniej. W 2024 r. połowa mieszkań w Belgii kosztowała mniej niż 243 tys. euro, a połowa więcej niż ta kwota. Rok wcześniej mediana cen mieszkań wynosiła 239 tys. euro.

Na tle wielu innych państw Unii Europejskich belgijski rynek nieruchomości jest bardzo stabilny, a wzrosty cen domów i mieszkań nieznaczne. Na przykład w Holandii czy w Polsce ceny nieruchomości poszły w minionym roku w górę w dużo większym stopniu.

1.05.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)