Po raz pierwszy w historii Unia Europejska przejmuje zamrożone aktywa Rosji. Kto zyska, kto straci i dlaczego to przełomowy moment w finansowej wojnie z Kremlem?

Bez precedensu – UE rusza z ofensywą finansową

Po dwóch latach debat i niepewności Unia Europejska zdecydowała: miliardy euro z rosyjskich kont, zamrożonych po napaści Rosji na Ukrainę, zostaną skonfiskowane. Chodzi o dochody z około 210 miliardów euro aktywów należących do rosyjskich oligarchów i państwowych spółek, które zostały objęte sankcjami po 2022 roku. Według informacji Reutersa, pieniądze te trafią do specjalnego funduszu wspierającego odbudowę Ukrainy.

To pierwszy przypadek w historii UE, gdy państwa członkowskie sięgają nie tylko po zamrożenie, ale realną konfiskatę obcych aktywów — krok, który budzi emocje zarówno w Moskwie, jak i w światowych instytucjach finansowych. Kluczowe znaczenie miał tu Europejski Bank Centralny i jego spółka zależna — Euroclear, która przechowuje aktywa objęte sankcjami.

Kto straci, a kto zyska na konfiskacie?

Chociaż na razie nie wiadomo, które dokładnie aktywa zostaną przejęte, można spodziewać się, że chodzi przede wszystkim o fundusze rosyjskich oligarchów oraz aktywa spółek państwowych, takich jak Gazprom czy Rosnieft. Niepewność dotyczy też losu zachodnich inwestorów, którzy – mimo sankcji – wciąż posiadają powiązania z rosyjskim rynkiem finansowym.

Eksperci przewidują jednak, że większość inwestorów z Zachodu, tracących dostęp do rosyjskich pieniędzy, nie będzie w stanie dochodzić swoich praw, ponieważ rosyjskie prawo nie chroni ich interesów, a Kreml już wcześniej zagroził konfiskatą majątku zagranicznych firm działających w Rosji.

Z drugiej strony Ukraina zyska realne wsparcie finansowe — nie z budżetów unijnych podatników, lecz bezpośrednio z pieniędzy Kremla.

Co dalej z relacjami UE–Rosja?

Zamrożenie aktywów było dotąd środkiem nacisku – konfiskata to już akt otwartej ekonomicznej wrogości. Rosja nazwała te działania „kradzieżą” i zapowiedziała konsekwencje prawne. Odpowiedzią mogą być kolejne nacjonalizacje zachodnich firm w Rosji, co już odczuły takie koncerny jak Renault czy Wintershall.

Tymczasem w Brukseli mówi się o stworzeniu stałego mechanizmu przejmowania zysków z rosyjskich aktywów na rzecz Ukrainy. Jeśli plan się powiedzie, może on stać się wzorem dla innych globalnych kryzysów — gdzie sankcje nie tylko izolują agresora, ale finansują odbudowę zniszczonych przez niego krajów.

Mini-słowniczek niderlandzko-francusko-polski:

bevroren tegoeden – avoirs gelés – zamrożone aktywa

confiscatie – confiscation – konfiskata

Russische oligarchen – oligarques russes – rosyjscy oligarchowie

heropbouw – reconstruction – odbudowa

sancties – sanctions – sankcje

A Ty, co sądzisz?

Czy Unia Europejska powinna sięgać po zamrożone aktywa innych państw w podobnych sytuacjach?

Czy takie działania mogą pomóc w zakończeniu wojny i odbudowie Ukrainy?

Jakie mogą być długofalowe skutki ekonomiczne dla relacji Europy z resztą świata?

10.05.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(cm/dm)

Temat jawności majątków polityków powraca przy okazji każdych większych wyborów, tym razem – prezydenckich.

Obowiązek ujawniania stanu posiadania dotyczy dziś prezydenta, premiera, ministrów, parlamentarzystów, a także marszałków Sejmu i Senatu. Nie obejmuje jednak ich małżonków – nawet jeśli ci mają spory majątek.

Choć w Sejmie złożono projekty ustaw mające to zmienić, prace nad nimi utknęły. „Fakt” ustalił, że posłowie wciąż czekają na rządowy projekt, który ma rozpocząć nową turę dyskusji nad uregulowaniem tej kwestii.

Donald Tusk: „To w interesie klasy politycznej”

Premier Donald Tusk już po wyborach parlamentarnych w 2023 roku zapowiadał konieczność rozszerzenia obowiązku składania oświadczeń majątkowych również na małżonków osób sprawujących ważne funkcje publiczne.

W jego opinii ujawnianie majątków przez współmałżonków polityków – niezależnie od tego, czy chodzi o parlamentarzystów, ministrów, czy samorządowców – powinno stać się standardem. Przede wszystkim zwiększyłoby transparentność, co w polityce jest bardzo istotne.

Podobne projekty ustaw zostały złożone zarówno przez Koalicję Obywatelską, jak i PiS. Obejmują one nie tylko polityków i ich żony czy mężów, ale także radnych oraz prezesów państwowych i komunalnych spółek. Jednak na razie na pomysłach się skończyło.

Spór o konstytucyjność i prawo do prywatności

Choć zapowiedzi zmian brzmiały jednoznacznie, Sejmowa Podkomisja Nadzwyczajna, która miała się nimi zająć, obradowała tylko kilka razy. Wstrzymanie prac wynikało z głosów konstytucjonalistów, którzy ostrzegli, że projekt w obecnej formie może naruszać prawo do prywatności oraz zapisy konstytucji.

Kontrowersje wzbudził przede wszystkim pomysł, by majątki ujawniali także ci małżonkowie, którzy mają z politykiem rozdzielność majątkową. Ich zdaniem mogłoby to stanowić nieproporcjonalną ingerencję w prawa obywatelskie.

Nowy projekt dopiero po wyborach prezydenckich?

Jak wynika z ustaleń „Faktu”, powrót do tematu ma nastąpić, ale dopiero po nadchodzących wyborach prezydenckich. Przewodniczący sejmowej podkomisji Adam Łącki potwierdził, że trwa przygotowanie nowego, rządowego projektu ustawy, który ma być bardziej dopracowany pod względem prawnym. Prace mogłyby ruszyć już w czerwcu 2025 roku.

Nie wiadomo jednak, kiedy nowe przepisy mogłyby wejść w życie. Nowa ustawa ma również zawierać zapis o obowiązku składania oświadczeń majątkowych w formie elektronicznej – obecnie wielu posłów wypełnia je odręcznie, przez co często są one nieczytelne.

10.05.2025 Niedziela.BE // źródło: News4Media // fot. Canva

(sm)

Renee Salt, urodzona w Polsce Żydówka, przeżyła getto i obóz Auschwitz. Jej świadectwo życia zostało zapisane w poruszającej książce A Mother’s Promise: My true story of surviving Auschwitz and the horrors of the Holocaust, wydanej w 2025 roku. Współautorką była brytyjska dziennikarka Kate Thompson. Kilka tygodni po premierze książki na Kindle, ktoś użył sztucznej inteligencji, by przerobić tekst i sprzedać go jako nową publikację.

Zmieniona wersja została opublikowana w internecie pod tytułem Renee Salt memoir: A Mother’s Promise: A Holocaust survivor’s story of love, loss and unbreakable hope. Gdy została usunięta, opublikowano kolejną – From Darkness To Light: The Remarkable Journey of Holocaust Survivor Renee Salt, rzekomo autorstwa Penny Pincher. Cena? 8,99 funta – czyli około 10,50 euro.

Nowy plagiat, stare pytania

Dla Kate Thompson to był szok: „To najciemniejsza strona AI – ktoś uznał, że można bezkarnie wykorzystać osobiste wspomnienia osoby, która przeżyła piekło.” Autor lub autorzy zmodyfikowali tekst wystarczająco, by ominąć prawa autorskie, ale duch i treść nadal pochodziły z prawdziwego świadectwa Renee Salt.

Mimo presji i zgłoszeń, fałszywe wersje wciąż pojawiają się na platformach Amazon i Goodreads. To nie tylko kwestia piractwa, ale i pamięci historycznej, która dziś może zostać zniekształcona szybciej niż kiedykolwiek wcześniej.

Mini-słowniczek (NL-FR-PL):

• gestolen – volé – skradziony

• herinnering – souvenir – wspomnienie

• oorlog – guerre – wojna

• nepschrijver – faux auteur – fałszywy autor

• auteursrecht – droit d’auteur – prawo autorskie

Co o tym sądzisz?

• Czy sztuczna inteligencja powinna mieć prawo „przepisywać” prawdziwe wspomnienia?

• Jak chronić historie ocalałych przed cyfrowym wymazywaniem lub fałszowaniem?

• Czy Ty też weryfikujesz autorów książek, które kupujesz online?

9.05.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(cm/dm)

Nowa umowa z Ukrainą zmienia ton prezydenta USA. „To rosyjska inwazja” – przyznał Donald Trump.

Trump jasno o winie Rosji

Po miesiącach ostrożnych wypowiedzi prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump jednoznacznie obwinił Władimira Putina za wojnę w Ukrainie. Dotąd jego administracja unikała tak mocnych słów, mówiąc raczej o konflikcie „rosyjsko-ukraińskim”. Przełomowa wypowiedź pojawiła się w czasie podpisania nowej umowy surowcowej z Ukrainą, którą Trump określił jako „uczciwą, opartą na wzajemnych korzyściach”.

Surowce, pomoc i odbudowa

Nowe porozumienie zapewnia USA dostęp do ukraińskich bogactw naturalnych – przede wszystkim litu i grafitu. Obejmuje też znaczną pomoc wojskową oraz fundusz odbudowy Ukrainy o wartości pół biliona dolarów. To największe zaangażowanie Stanów Zjednoczonych w Europie Wschodniej od czasów zimnej wojny. Trump zaznaczył, że „Rosja musi ponieść konsekwencje agresji – ekonomiczne i polityczne”.

Europa przygląda się uważnie

W Ukrainie reakcje są pełne nadziei, choć nie brakuje też sceptycyzmu. Były rosyjski prezydent Dmitrij Miedwiediew oskarżył Trumpa o „zdradę neutralności negocjacyjnej”. W Belgii i całej Unii Europejskiej porozumienie przyjęto z ostrożnym optymizmem. Bruksela deklaruje, że Unia również zwiększy wsparcie dla Kijowa i rozważa własną umowę o dostępie do surowców.

Mini-słowniczek (niderlandzko-francusko-polski)

• de invasie – l’invasion – inwazja

• de grondstoffen – les matières premières – surowce

• het herstelplan – le plan de relance – plan odbudowy

• de overeenkomst – l’accord – porozumienie

• druk uitoefenen – exercer une pression – wywierać presję

A Ty?

• Czy sądzisz, że nowa postawa Trumpa wobec Rosji zmieni bieg wojny?

• Jakie znaczenie ma wsparcie USA dla przyszłości Ukrainy?

• Czy Belgia i Unia Europejska powinny podpisać podobne umowy z Kijowem?

9.05.2025Niedziela.BE // fot. Joshua Sukoff / Shutterstock.com

(cm/dm)